Journal of Seismology and Earthquake Engineering
Volume:9 Issue: 4, Winter 2008

در مقاله حاضر با نگاه به تاریخچه پیش بینی زلزله در ایران، ضمن برگرفتن آخرین دستاوردهای علمی در مورد پیش بینی زلزله و مروری بر پیش بینی زلزله در ایران، تلاش می شود تا با دیدی نظری نسبت به امکان پیش بینی زلزله بحث شود. مطالعه پیش بینی زلزله در ایران مشخص میکند که بیشتر تلاش های تاریخی در این راستا از سوی منجمان و پیشگویان انجام شده است. به این منظور ابتدا از تاریخچه پیش بینی زلزله با اشاره به موارد موفق ثبت شده در تاریخ ایران آغاز می کنیم. سپس بر اساس تجربه کسب شده در پیش بینی زلزله با بزرگای بیش از 7 در سایر نقاط جهان برای نمایش عملی بودن این فرض در ایران، زلزله های اصلی دهه 70 میلادی به بعد در ایران مورد تحلیل و بررسی قرار داده شده است. در نهایت مشخص می شود که اندازه رخداد بعدی با توان لرزه زائی و در نتیجه طول گسل فعال و شعاع از کانون رخداد زلزله اصلی متناسب بوده است. به این ترتیب به لحاظ نظری نشان داده شده است که پیش بینی زلزله در ایران امکانپذیر است.

هدف از این مقاله معرفی یک میراگر اصطکاکی پایدار و مقاوم در برابر بارهای دینامیکی است. نامیده می شود به کمک FBP که میراگر اصطکاکی (Friction Brake Pad) وسیله ساخته شده اصطکاک ناشی از لغزش لنت های ترمز روی سطوح فولادی، انرژی ارتعاشی را مستهلک می کند. در این مقاله با ارائه نتایج آزمایشات، عملکرد ارتعاشی میراگر در اتلاف انرژی نیروهای دینامیکی بررسی شده و مشاهده می شود میراگر طراحی شده ظرفیت بالایی در جذب انرژی نیروهای دینامیکی داشته و به کمک آن میتوان درصد بالایی از انرژی لرزه ای را به حرارت تبدیل نمود. نتایج نشان میدهند، بار لغزش این میراگر در طول مسیر لغزش آن ثابت بوده و مقدار این بار در سیکلهای متوالی نیز بدون تغییر است. در این مقاله عملکرد استهلاکی این وسیله در یک قاب پنج طبقه با اتصالات گیردار نیز بررسی شده و با کمک آنالیزهای غیرخطی دینامیکی مشاهده می گردد تغییرمکان جانبی قاب با نصب این وسایل به شدت کاهش یافته در حالی که برش پایه قاب نیز کنترل شده است و قاب در زلزله های شدید به صورت خطی رفتار کرده و هیچگونه مفصل پلاستیک، در ستونها و عناصر مهاری آن مشاهده نمی شود. بنابراین میراگر اصطکاکی طراحی شده قابلیت های ویژه ای در کاهش انرژی ارتعاشی یک سازه تحت نیروهای لرزه ای داشته و به سادگی نیز قابل استفاده در انواع سازه های متعارف است.

در این مقاله تاثیر متغیرهای تصادفی ظرفیت و نیاز لرزه ای بر سطح عملکرد مورد انتظار قابهای صلب فولادی طرح شده بر مبنای آخرین ویرایش ایین نامه های مقررات ملی ساختمانی و استاندارد 2800 بررسی میشود. به این منظور، با استفاده از تحلیل احتمالاتی روی مدل اجزای محدود اتصال صلب، دامنه تغییرات رفتار این نوع اتصالات با وجود عدم قطعیت های مصالح و هندسه اتصالات، با دقت لازم تعیین شده، سپس با انجام تحلیلهای غیرخطی دینامیکی روی 84 قاب 8 تا 15 طبقه دارای 4 و 5 دهانه در مقابل هفت زلزله مختلف نیاز لرزه ای قابها تعیین و با عملکرد مورد انتظار آیین نامه ای و ظرفیت آنها مقایسه میشود. پس از آن با برازش توابع توزیع احتمال مناسب به این داده ها، ارزیابی قابلیت اعتماد انجام میپذیرد.

تعیین سطوح عملکرد قابهای ساختمانی بتن مسلح دوگانه، ضمن وابسته بودن به روش های تحلیل غیرخطی، به عوامل مؤثر در هر یک از روش ها نیز بستگی دارد. این مقاله تاثیر عوامل مهمی مانند میزان چرخش پلاستیک اعضای سازهای و طیف ظرفیت، تغییرمکان نسبی ومیزان خسارت کل سیستم را از دو دیدگاه، یکی سطح عملکرد اعضای سازه ای و دیگری سطح عملکرد کل ساختمان بدون منظور داشتن اجزای غیرسازه ای، مورد بررسی و تحقیق قرار میدهد. برای دستیابی به نتایج مورد انتظار مجموعا نود و دو تحلیل غیرخطی مشتمل بر شصت و چهار تحلیل استاتیکی غیرخطی و بیست و هشت تحلیل دینامیکی غیرخطی تاریخچه زمانی بر روی 16 و 20 انجام شده است. قابهای دو بعدی اشاره شده،، 12، قابهای دو بعدی با تعداد طبقات 8 از ساختمانهای مورد نظر که به صورت سه بعدی و با استناد به ویرایش سوم استاندارد 2800 ایران و آیین نامه بتن ایران (آبا) تحلیل و طراحی شده بودند، استخراج گردیده است. کلیه تحلیلهای با توجه به معیارهای مختلف فوق انجام شده که نتایج IDARC- غیرخطی با استفاده از نرم افزار 5.5 به دست آمده حاکی از آن است که محدود کردن منحنی ظرفیت بر مبنای دامنه تغییرمکان کلی ساختمان و شکست یک عضو سازه ای محل تردید است.

قاب مهاربندی شده دارای میانقاب مصالح بنایی یکی از فرمهای متداول اجرای سازه های فولادی در ایران میباشد. از آنجا که عضو مهاربند در داخل دیوار مصالح بنایی قرار میگیرد، عملا رفتار لرزه ای این نوع قاب با قاب مهاربندی شده بدون میانقاب متفاوت میباشد. معمولا از اثر سازه ای این دیوارها در روش های طرح و آنالیز رایج در کشورمان صرفنظر میشود، درحالیکه اغماض از اثر متقابل دیوار و مهاربندی و تاثیر دیوار بر مهاربند لزوما همیشه در جهت اطمینان نمیباشد. تاکنون کار آزمایشگاهی روی این نوع قابهای مهاربند مرکب گزارش نشده است، لذا در این تحقیق رفتار تحت بارگذاری چرخه ای / آزمایشگاهی قابهای فولادی مهاربندی دارای میانقاب با مقیاس 5 بررسی میگردد. نتایج نشان می دهد که اندرکنش میانقاب و مهاربند در قابهای مهاربندی شده مورد مطالعه موجب افزایش سختی، مقاومت و ظرفیت استهلاک انرژی مدل گردیده است.

مخازن استوانه ای روزمینی، بخش مهمی از بسیاری از مجتمع های صنعتی از جمله پالایشگاه های نفت را تشکیل میدهند. رفتار لرزه ای مخازن استوانه ای مهار نشده محتوی مایع تا حد زیادی متاثر از نسبت ارتفاع به قطر (H/D) و پرشدگی مخزن می باشد. بر این اساس، در این تحقیق بر مبنای تفاوت عملکرد لرزه ای مخازن با نسبت های ارتفاع به قطر گوناگون، یک نسبت ارتفاع به قطر مخزن به عنوان مرز بین مخازن پهن و باریک انتخاب گردید. همچنین اثر در صد محتویات درون مخزن بر عملکرد لرزه ای آن مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج این تحقیق، نسبت ارتفاع به قطر H/D= 0.6 را میتوان به عنوان مرز بین مخازن بلند (باریک) و پهن قلمداد نمود؛ به گونه ای که در صورتی که H/D<0.6 باشد، مخزن را میتوان از نوع پهن در نظر گرفت و در غیر این صورت مخزن از نوع بلند (باریک) میباشد. تراز سطح آزاد مایع درون مخزن، تاثیر قابل توجهی بر عملکرد لرزه ای متغیر است. در H/D مخازن میگذارد. مقدار این تاثیر در مخازن مختلف بسته به مقدار نسبت مخازن پهن با کاهش محتویات درون مخزن تنشهای داخلی پوسته به طور پیوسته کاهش می یابد؛ لیکن مخازن بلند و باریک با تغییر سطح تراز آزاد مایع رفتار متفاوتی را از خود نشان میدهند

در سالهای اخیر اهمیت در نظر گرفتن تغییرات مکانی حرکت زمین لرزه در مطالعه پاسخ لرزه ای سازه های طویل، تاثیر خود را به خوبی نشان داده است. جهت مطالعه تاثیر محرکهای غیریکنواخت بر رفتار لرزه ای سدهای خاکی، در مقاله حاضر پاسخ احتمالی سد خاکی مسجدسلیمان تحت اثر تغییرات مکانی حرکت زمین لرزه مورد بررسی قرار گرفته است. حرکت لرزه ای ورودی به صورت احتمالی و در ده حالت مختلف شبیه سازی شده است به طوری که مدلهای تغییرات مکانی حرکت زمین لرزه با درنظر گرفتن دو اثر عبور موج و عدم انسجام مدلسازی شده است. در این تحقیق، از مدل المان محدود دو بعدی سد در حالت فونداسیون صلب استفاده شده است و تحلیل ارتعاش تصادفی جهت برآورد پاسخ احتمالی سد مورد استفاده قرار گرفته است. نحوه توزیع تنشهای مجموع استاتیکی و همچنین مقادیر ضرایب اطمینان سطوح لغزش فرضی مورد مقایسه قرار τxy و σy، σx و دینامیکی گرفته است. نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد، در نظر گرفتن محرک ورودی یکنواخت میتواند منجر به برآورد نتایج غیر واقعی در ارزیابی پایداری سطوح مستعد لغزش در سدهای خاکی گردد.